Op woensdag 17 maart 2021 — bijna dus — kun je stemmen voor de Tweede Kamerverkiezingen. En een van de thema’s in de verkiezingsprogramma’s is de toekomst van het leenstelsel. Jep, je studieschuld dus.
Wat zijn de verschillende politieke partijen van plan? Ik heb de verkiezingsprogramma’s doorgespit en alles op een rij gezet. Opvallend: bijna alle partijen willen het leenstelsel afschaffen of aanpassen. Alleen de VVD wil het behouden.
Nog even drie dingen:
- Het leenstelsel is een belangrijk onderwerp maar er is ook nog klimaatverandering, racisme, seksisme en een pandemie. Kortom, er is nogal wat om rekening mee te houden. Mijn advies: denk goed na (en ga altijd-altijd-altijd stemmen).
- Dit is in het Nederlandse polderlandschap natuurlijk wel algemeen bekend, maar voor de zekerheid: wat politici voor de verkiezingen beloven is lang niet altijd wat ze na de verkiezingen ook daadwerkelijk doen.
- Dit overzicht heb ik gemaakt door begin maart 2021 de verkiezingsprogramma’s van de partijen te doorzoeken op de woorden basisbeurs, leenstelsel en studieschuld. Ik heb de teksten geknipt en geplakt, je leest dus precies wat de partijen zelf schrijven.
Oké, let’s go.
Partijen die nu al in de Tweede Kamer zitten
Hieronder volgt een alfabetisch overzicht van de standpunten van de politieke partijen die nu al in de Tweede Kamer zitten. (De standpunten van de partijen die nu niet in de Tweede Kamer zitten volgen daaronder.)
50PLUS
50PLUS wil terugkeer van de basisbeurs. Studeren is voor iedereen.
Bron: DNPP
CDA
Wij willen een nieuwe basisbeurs in de plaats van het huidige leenstelsel.
Zo zorgen we dat alle jongeren weer de kans krijgen om zonder aarzelingen
of belemmeringen door te leren in een vak of een studie. Daarnaast willen wij bij
invoering van de nieuwe basisbeurs compensatie voor de ‘leenstelselgeneratie’.
Wij voeren een basisbeurs voor studenten in zodat alle jongeren weer kunnen
doorleren zonder grote schulden te maken. De basisbeurs geldt voor de nominale
duur van de bachelor- en masterfase en maakt een onderscheid tussen thuis en uitwonende studenten. De invoering gaat niet ten koste van de extra onderwijsmiddelen voor het hoger onderwijs en de OV-studentenkaart blijft behouden.
Tevens willen we dat een studieschuld minder zwaar weegt op de maximale hoogte van het hypotheekbedrag.
Bron: DNPP
ChristenUnie
Basisbeurs terug. Het sociaal leenstelsel wordt afgeschaft. Uitwonende studenten ontvangen een basisbeurs van € 550 per maand. De investeringen in het hoger onderwijs die voortkwamen uit de introductie van het leenstelsel blijven overeind. Er komt compensatie voor studenten in het huidige leenstelsel.
Wegingsfactor bij hypotheek gebaseerd op actuele studieschuld. De wegingsfactor van studieschuld bij het aangaan van een hypotheek moet worden bepaald op basis van de actuele studieschuld.
Bron: DNPP
D66
D66 kiest voor een nieuwe studiebeurs. Uit de evaluatie blijkt dat het leenstelsel niet voor alle studenten even goed werkt. Die knelpunten pakken we aan. Daardoor kunnen we fors blijven investeren in de kwaliteit van het onderwijs en laten we niemand vallen.
- Ouders met een middeninkomen kunnen niet altijd bijdragen wat van hen verwacht wordt. Daarom maken we de studiebeurs voor meer studenten beschikbaar. Voortaan hebben alle studenten van wie de ouders tot € 70.000 per jaar verdienen recht op een studiebeurs van maximaal € 400 euro. Hierdoor zou ongeveer zes van de tien studenten de nieuwe studiebeurs gaan ontvangen.
- We geven studenten meer flexibiliteit en een reëler beeld van de studielening. Voortaan bekijkt DUO na elk jaar hoeveel studiepunten de student heeft gehaald en zet de studiebeurs en het OV- reisrecht om in een gift. We versoepelen de huidige prestatie-eisen aan de studiebeurs.
- Studenten blijven recht houden op de OV-studentenkaart.
- We verlagen de financiële drempels voor studenten uit het Caribisch deel van het Koninkrijk om in Nederland te kunnen studeren.
- D66 verdubbelt het bedrag van de studievoucher voor studenten en geeft hen de mogelijkheid deze te verzilveren om de studieschuld te verlagen.
- Trapsgewijs zullen we de studiefinanciering, bijstand en AOW door een verzilverbare heffingskorting vervangen. De eerste stap hierin is een verzilverbare heffingskorting in voor alle studenten, die vóór 2030 zal worden ingevoerd. Studenten ontvangen dan, net als andere volwassenen, de verzilverbare heffingskorting in plaats van toeslagen. Voor de meeste studenten betekent dat een beurs van € 300 per maand. Deze compenseert minimaal de aanvullende beurs en de weggevallen toeslagen. In plaats van allerlei verschillende beurzen, kredieten, toeslagen en aftrekposten met ingewikkelde voorwaarden krijgt de student één bedrag op z’n rekening gestort.
Het budget dat bij de invoering van het leenstelsel is toegevoegd aan de verbetering van de kwaliteit van onderwijs blijft structureel behouden voor het hoger onderwijs. D66 neemt zich voor ook toekomstige investeringen bij de onderwijsinstellingen structureel te maken. Daarbij geven we vertrouwen aan studenten, docenten en onderwijsbestuurders om gezamenlijk het budget in te zetten. We verzetten ons tegen prestatieafspraken met boetes.
We willen dat de werkelijke lasten van studieschulden worden gerekend bij het berekenen van de maximale hypotheek. Nu wordt gerekend met een rente van 4 procent, terwijl de werkelijke rente veel lager ligt.
Bron: DNPP
DENK
Het leenstelsel afschaffen en de oude basisbeurs herinvoeren, waarbij studenten die onder het leenstelsel geld hebben moeten lenen worden gecompenseerd.
Bron: DNPP
FvD
Studieschuld mag nooit worden meegerekend met hypotheekaanvraag.
Herinvoering basisbeurs; gepaste compensatie voor generatie die hiervoor niet
in aanmerking is gekomen.
Bron: DNPP
GroenLinks
Vanaf achttien jaar krijgen alle jongeren recht op een startkapitaal van
10.000 euro. Studenten die onder de ‘leenstelselgeneratie’ vallen krijgen als
compensatie met terugwerkende kracht recht op dit startkapitaal. Studenten
ontvangen een studiebeurs van maximaal vierhonderd euro per maand.
Deze komt beschikbaar voor studenten uit gezinnen met een inkomen tot
100.000 euro per jaar. Jongeren die tegen hoge kosten een studentenkamer
of onzelfstandige woning huren krijgen daarnaast recht op huurtoeslag. Het
studentenreisproduct geldt de hele week, ook tijdens de zomer. De kosten
van het reisproduct worden ook kwijtgescholden als een student de studie niet
haalt.
We keren de toenemende kansen- en vermogensongelijkheid. Vanaf achttien
jaar komt iedere jongere in aanmerking voor een startkapitaal van 10.000 euro
(via een eigen ontwikkelrekening bij DUO). Alle jongeren krijgen hierdoor een
kans om te investeren in de toekomst. De eerste vijf jaar wordt de besteding
van het startkapitaal geoormerkt voor lesgeld, collegegeld of studiekosten. Op
drieëntwintigjarige leeftijd komt het startkapitaal zonder oormerk beschikbaar,
zodat het bijvoorbeeld kan worden gebruikt voor het opzetten van een eigen
onderneming. De ‘leenstelselgeneratie’ ontvangt met terugwerkende kracht dit
startkapitaal ter compensatie.
Bron: DNPP
PvdA
Herinvoering van de basisbeurs. Jongeren hebben nu te maken met veel prestatiedruk en onzekerheid. Velen hebben onzeker werk en ook minder kans op een betaalbaar huis. Wij willen voorkomen dat jongeren al aan het begin van hun werkzame leven worden opgezadeld met een hoge schuld. Daarom voeren we de basisbeurs weer in. We halen het geld voor de herinvoering niet uit de onderwijsbegroting. Dit doen we in combinatie met een progressiever belastingstelsel, met een toptarief van 60 procent voor de hoogste inkomens (zie hoofdstuk 1). Mensen die veel profijt hebben van hun opleiding gaan zo achteraf meer bijdragen in plaats van vooraf schulden maken. Voor de generatie die geen basisbeurs heeft gekregen, komt er compensatie. De extra investeringen in het onderwijs en de uitbreiding van de aanvullende beurs blijven overeind. We willen dat ook kinderen van ouders met een middeninkomen van de aanvullende beurs gebruik kunnen maken, door het afbouwpercentage te verlagen.
Hypotheek en studieschuld. Bij een hypotheekaanvraag kijken verstrekkers nu nog naar de oorspronkelijke schuld. Om aflossen aantrekkelijker te maken gaan hypotheekverstrekkers voortaan uit van de actuele schuld. Ook willen we dat de studieschuld minder zwaar meeweegt bij het kopen van een woning.
Bron: DNPP
PvdD
Studenten worden via het “sociaal leenstelsel” opgezadeld met torenhoge schulden, terwijl hun werkzame leven nog moet beginnen.
Basisbeurs keert terug. De Partij voor de Dieren heeft zich altijd verzet tegen het ‘sociaal leenstelsel’, dat mede met hulp van ‘progressieve’ partijen is ingevoerd.
Steeds meer jongeren krijgen zo een torenhoge schuld, nog vóór hun werkzame leven aanvangt. Goed onderwijs is goed voor de samenleving als geheel en niet een individuele investeringsplicht in jezelf. De Partij voor de Dieren vindt het belangrijk om studenten die slachtoffer zijn geworden van het leenstelsel, afdoende te compenseren. Denk bijvoorbeeld aan een korting op de studieschuld.
- Het ‘sociaal leenstelsel’ wordt afgeschaft en de basisbeurs keert terug, het collegegeld wordt fors verlaagd.
- Er komt een royale compensatieregeling voor de generatie ‘leenstelsel-studenten’.
- Collegegeld wordt voor alle studenten hetzelfde, ongeacht het aantal eerder gevolgde studies of behaalde diploma’s. Er komt een compensatieregeling voor studenten die tussen wal en schip gevallen zijn bij de nieuwe kortingsregeling op het collegegeld voor eerstejaarsstudenten.
- Er wordt onderzocht op welke manier een ontwikkelbudget voor iedere Nederlander een goede invulling van de basisbeurs kan zijn. Zo’n ontwikkelbudget geeft iedere Nederlander een budget, hoog genoeg om een academische opleiding mee te voltooien, en in te vullen naar eigen behoefte. Universitaire studenten zullen het ontwikkelbudget aan het einde van hun studie opgemaakt hebben. Mbo’ers kunnen er in een latere instantie gebruik van maken om een aanvullende opleiding mee te volgen.
- We werken aan gelijke kansen voor iedereen, dat betekent dat bij de invoering van een dergelijk ontwikkelbudget als eerste wordt gekeken naar een budget voor diegenen die tot dan toe weinig gebruik hebben kunnen maken van opleidingen.
- Flexstuderen maakt het voor studenten gemakkelijker hun studie een jaar te combineren met een bestuursfunctie of medezeggenschapsraad, mantelzorg of ander maatschappelijk werk, zonder dat jaar het volledige bedrag aan collegegeld kwijt te zijn. Bij de inrichting van flexstuderen staat het belang van studenten voorop.
Bron: DNPP
PVV
De PVV is altijd tegen het leenstelsel geweest. Het is onaanvaardbaar om studenten
voor een groot deel van hun leven op te zadelen met schulden. Wij willen daarom het
leenstelsel afschaffen en de basisbeurs herintroduceren.
Bron: DNPP
SGP
Het huidige leenstelsel schiet overduidelijk tekort en legt met name een zware druk op de studenten van wie de ouders een middeninkomen hebben. Ook voor middeninkomens moet er door middel van royale uitbreiding van de aanvullende beurs weer een basisbeurs als gift komen, zodat studenten minder financiële stress ondervinden. Het is onwenselijk dat een schuldengeneratie opgroeit. Studenten die onder het huidige leenstelsel vallen moeten daarom bij invoering van een ruimhartiger stelsel een tegemoetkoming ontvangen.
Ook kinderen van ouders met een middeninkomen moeten kunnen gaan studeren. Voor hen dient de aanvullende beurs dient daarom royaal te worden uitgebreid, zodat ook deze studenten in feite weer allemaal een basisbeurs als gift krijgen.
Bron: DNPP
SP
Studenten moeten zonder schulden kunnen studeren. Alle studenten krijgen voortaan een studiebeurs. Jongeren uit gezinnen met een lager inkomen krijgen daar bovenop een aanvullende beurs. Omdat studeren nooit een privilege mag worden voor de meer welvarenden. Er komt een compensatieregeling voor (oud-)studenten die de afgelopen jaren het slachtoffer zijn geworden van het schuldenstelsel.
Bron: DNPP
VVD
Behoud van het sociaal leenstelsel. Zo blijft het hoger onderwijs laagdrempelig, rechtvaardig én toegankelijk voor iedereen. Voor studenten uit gezinnen met een lager inkomen blijft de aanvullende beurs beschikbaar, zodat iedereen kan studeren. Het uitgangspunt is dat als een opleiding tot een hoger inkomen leidt, je een eerlijk aandeel van de kosten terugbetaalt. Daarom lost een oud-student de lening af naar draagkracht en blijven de rentepercentages laag. De opbrengst van het sociaal leenstelsel wordt geïnvesteerd in de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. De besteding van het geld moet voor studenten eenvoudiger controleerbaar zijn.
De hypotheekruimte voor mensen met een studieschuld vergroten we door deze minder te laten meetellen, door het te baseren op het bedrag dat oud-studenten daadwerkelijk aflossen.
Bron: DNPP
Partijen die niet in de Tweede Kamer zitten
Aan de verkiezingen doen ook politieke partijen mee die niet in de Tweede Kamer zitten. Je vindt ze hieronder in alfabetische volgorde.
BBB
Voor alle studenten is een basisbeurs beschikbaar.
Bron: Boer Burger Beweging
BIJ1
Het collegegeld wordt afgeschaft: middelbaar beroepsonderwijs en het hoger onderwijs worden gratis. De basisbeurs wordt opnieuw ingevoerd en wordt inkomensafhankelijk, gebaseerd op het inkomen van de ouders/verzorgers en dat van de student zelf.
Bron: BIJ1
Blanco Lijst met als eerste kandidaat Zeven
Geen verkiezingsprogramma bekend.
Code Oranje
Basisbeurs opnieuw invoeren.
Bron: Code Oranje
De Feestpartij
Gratis studeren voor iedereen. We willen al onze jonge talenten een zo goed mogelijke toekomst bieden en hen de kennis geven om ze zover mogelijk te laten komen in de maatschappij en hoe beter gestudeerd hoe meer profijt we hebben en ze de toekomst van Nederland zo mooi mogelijk kunnen maken. Zonder schulden ongeacht je achtergrond iedereen heeft recht op een fantastische toekomst. En een goed begin is het halve werk!
Bron: De Feestpartij
De Groenen
In beginsel moet op alle niveaus het onderwijs betaald worden uit algemene middelen. Hieruit volgt voor De Groenen dat ouderbijdragen en lesgeld afgeschaft worden.
Bron: De Groenen
De Piratenpartij
Een nieuwe basisbeurs is goed voor de maatschappij. Hoger onderwijs biedt de mogelijkheid tot opklimmen op de maatschappelijke ladder. Voor de middenklasse dreigt het er steeds slechter in plaats van beter op worden. De studieschuldenlast verzwakt de financiële situatie van de gezinnen en deze zwakte is een van de belangrijkste mechanismen die de economische groei afremt. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat kwijtschelding van de studieschulden een bescheiden macro-economische stimulans is. Hoger onderwijs is een groter goed dan
alleen het individuele voordeel, zoals een beter salaris. De maatschappelijke
voordelen omvatten onder andere een betere gezondheid, interessantere
werkomgevingen, een grotere collectieve vaardigheid voor kritisch denken. Hoger
onderwijs is een publieke dienst. Het geeft geen pas dat studenten die publieke
voorzieningen financieren door het terugbetalen van persoonlijke leningen.
De Piratenpartij wil:
- meer investeren in hoger onderwijs;
- collegegeld afschaffen;
- een nieuwe basisbeurs creëren en het leenstelsel afschaffen;
- onder het leenstelsel opgebouwde schulden compenseren.
Bron: De Piratenpartij
JA21
Het leenstelsel wordt afgeschaft ten gunste van een studiebeurs, met terugwerkende kracht, dus compensatie, voor alle studenten die vanaf 2015 een lening hebben afgesloten. JA21 bepleit een herinvoering van een studiebeurs (bedrag gebaseerd op levensonderhoud), gerelateerd aan het inkomen van de ouders en een variabel collegegeld (bedrag gebaseerd op type studie).
Bron: DNPP
Jezus Leeft
De woorden basisbeurs, leenstelsel en studieschuld komen in het verkiezingsprogramma van Jezus Leeft niet voor.
Bron: Jezus Leeft
JONG
Alle soorten onderwijs moeten weer voor iedereen betaalbaar, toegankelijk en van goede kwaliteit worden. Leuk en leerzaam gaan weer hand in hand. Stress onder scholieren en studenten moet worden verminderd. Afstuderen zonder studieschuld. Het leenstelsel afschaffen en de basisbeurs herinvoeren.
Bron: JONG
Lijst Henk Krol (LHK)
De basisbeurs voor studenten wordt weer ingevoerd. De schulden opgebouwd met het leenstelsel worden geschrapt tot de hoogte van de basisbeurs.
Bron: DNPP
Libertaire Partij (LP)
De woorden basisbeurs, leenstelsel en studieschuld komen in het verkiezingsprogramma van de LP niet voor.
Bron: LP
Modern Nederland
De woorden basisbeurs, leenstelsel en studieschuld komen in het verkiezingsprogramma van Modern Nederland niet voor.
Bron: Modern Nederland
NIDA
Schuldvrij leren met studiebeurs. De afschaffing van de studiebeurs was een grandioze misser van de politiek. Het leen-/schuldstelsel heeft de kansenongelijkheid vergroot. We herintroduceren de studiebeurs, inclusief een gratis OV-jaarkaart.
Bron: DNPP
NLBeter
De woorden basisbeurs, leenstelsel en studieschuld komen in het verkiezingsprogramma van NLBeter niet voor.
Bron: NLBeter
OPRECHT
Voor het hoger beroepsonderwijs en universiteiten vindt OPRECHT dat het belangrijk is dat leerlingen zich kunnen ontwikkelen naar hun kennis en kunde. Daarom moet de basisbeurs terugkomen, om hen daar financieel in te ondersteunen.
Bron: OPRECHT
Partij van de Eenheid
De woorden basisbeurs, leenstelsel en studieschuld komen in het verkiezingsprogramma van de Partij van de Eenheid niet voor.
Bron: Partij van de Eenheid
Partij voor de Republiek
De woorden basisbeurs, leenstelsel en studieschuld komen in het verkiezingsprogramma van de Partij voor de Republiek niet voor.
Bron: Partij voor de Republiek
Splinter
De schuldenberg van Nederlandse studenten loopt op en zet de volgende generatie op achterstand: aflossingsproblemen, moeite met het kopen van een huis, etc. Het zet studenten direct op achterstand. De redenering dat je met een opleiding automatisch een hoger inkomen krijgt en dan wel “even” een studielening kan terugbetalen gaat, zeker in tijden van crisis, behoorlijk mank. Splinter wil dat er een einde komt aan het op schulden jagen van studenten. Nederland gaat een voorbeeld nemen aan het Scandinavische model: collegegeld wordt verlaagd en uiteindelijk afgeschaft. Het mag niet van je portemonnee afhangen of je kunt studeren of niet. Educatie is onmisbaar voor je ontwikkeling en de Nederlandse overheid moet daarin investeren; dit is goed voor de kenniseconomie.
Basisbeurs komt terug, leenstelsel wordt afgeschaft.
Bron: Splinter
Trots op Nederland
De woorden basisbeurs, leenstelsel en studieschuld komen in het verkiezingsprogramma van Trots op Nederland niet voor.
Bron: Trots op Nederland
U-Buntu Connected Front
UCF is voor de afschaffing van het leenstelsel. Het systeem van studiefinanciering moet terug. Ook moet er (onvoorwaardelijke) kwijtschelding komen van bestaande schulden ontstaan door het leenstelsel. Het leenstelsel dient vervangen te worden door een eenvoudig stelsel van basisinkomen.
Bron: U-Buntu Connected Front
Volt
Basisbeurs terug en collegegeld afschaffen. Voor studenten is betaling van hun studie met leningen een groeiend probleem. Volt wil daarom dat de basisbeurs terugkeert in het hoger onderwijs, zodat onlangs afgestudeerden niet bij voorbaat een achterstand op de woningmarkt hebben.
Bron: DNPP
Vrij en Sociaal Nederland
Herinvoeren basisbeurs in plaats van leningen.
Bron: DNPP
Wij zijn Nederland
De woorden basisbeurs, leenstelsel en studieschuld komen in het verkiezingsprogramma van Wij zijn Nederland niet voor.
Bron: Wij zijn Nederland