Kinderen en zakgeld, hoe pak je dat slim aan? Op welke leeftijd begin je ermee? En kleedgeld dan? En hoe zorg je er nu voor dat je kind goed met geld leert omgaan?
Die vragen stelde ik aan zakgeldexpert Annelou van Noort. In dit verhaal vind je haar dertien beste tips voor kinderen en zakgeld.
Kinderen en zakgeld, wat is slim?
Begin vroeg. Geef zakgeld aan kinderen vanaf zes jaar. En praat over geld. Wees laagdrempelig, positief én eerlijk.
Tip 1: Begin vroeger dan je denkt
Al voordat kinderen zakgeld krijgen, kun je ze al laten spelen met geld. Laat je peuter muntjes op een rij leggen van klein naar groot. Ga muntjes tellen met je kleuter en oefen met met het berekenen van de totale waarde.
Bonustip: geef gepast geld mee als je je kind zelf iets laat kopen. Zo leert je kind dat geld een ruilmiddel is. (En dat werkt minder goed als je een briefje van tien meegeeft waarvoor je kind een ijsje terugkrijgt én ook nog een hand vol wisselgeld.)
Tip 2: Praat vaak over geld (en wees eerlijk)
Ook met je kind praten over geld kan al vroeg, zegt Van Noort. Sterker nog, hoe eerder, hoe beter. Begin ermee ver voordat er problemen kunnen opduiken. En laat zien dat geld leuk is. Wees laagdrempelig en positief.
En: wees eerlijk. Kinderen zijn niet gek, ze hebben veel dingen door. Dus wees open, ook als het over lastige onderwerpen gaat. Ben je bijvoorbeeld ontslagen? Praat erover. Dat is beter dan verzwijgen.
Tip 3: Geef kinderen zakgeld vanaf zes jaar (en geef ze drie spaarpotjes)
Geef kinderen zakgeld als ze naar groep 3 gaan. Dan leren ze op de basisschool immers rekenen, en dat is een goed moment. Twijfel je hoeveel geld je wilt geven? Check dan de richtlijn voor kinderen en zakgeld van het Nibud, tipt Van Noort.
Denk bovendien na over wat het doel van het zakgeld is. Leuke dingen kopen? Of ook sparen? Laat je kind drie potjes maken, adviseert ze. Eentje voor geld om uit te geven, eentje om te sparen en eentje voor het doneren aan goede doelen.
Tip 4: Laat kinderen véél oefenen (met contant geld)
Laat kinderen veel en vaak oefenen met geld, adviseert Van Noort. En als ze nog jong zijn, kun je daarvoor het beste contant geld gebruiken. Dat geeft een duidelijker beeld dan zo’n digitale bankrekening met een pinpas. Geef zakgeld dus contant.
Laat je kind zelf dingen afrekenen in de winkel. Tel het wisselgeld samen na. Grote bedragen zeggen nog niet zoveel, dus reken ze om. Stel je wilt een iPad en je krijgt 1 euro zakgeld per week, hoe lang moet je dan sparen?
Tip 5: Geef je kind in groep 6 een eigen betaal- en spaarrekening (jep, dan al)
Oefen daarna óók met digitaal geld. Geef je kind in groep 6 of 7 een eigen betaal- én spaarrekening. Leer ze hoe ze hun geld over de twee rekeningen kunnen verdelen, en laat ze oefenen met het maken van digitale potjes voor hun financiële doelen.
Moet dat echt zo vroeg al? Jazeker, benadrukt Van Noort. Zo hebben ze voldoende tijd om te oefenen. Op de middelbare school moeten ze zelf kunnen pinnen, en de brugklas is al spannend zat. Het is fijn dat ze dit dan al kunnen.
“Ouders zijn er soms wat huiverig voor om zo jong al te beginnen”, zegt ze. “Is niet nodig. Ga de eerste keren samen naar een pinautomaat. Zet een limiet op de pinpas. Je kunt op allerlei manieren met je kinderen meekijken.”
Tip 6: Laat kinderen hun eigen fouten maken
Fouten maken is belangrijk, en dus is het goed om kinderen vrij te laten. Bepaal niet voor je kinderen wat de goede keuzes zijn. Geef ze de vrijheid om zelf te kiezen, ook — of nee, juist — als je het niet met die keuzes eens bent.
En dat laatste is soms lastig, weet Van Noort uit eigen ervaring. “Op vakantie wilde mijn 10-jarige dochter allerlei lelijke prullen kopen in een souvenirwinkeltje. Doe nu niet, zei ik eerst. Maar daar werden we allebei chagrijnig van. Oké, zei ik toen, jij mag kiezen.”
Hoe dat afliep? Nou, de volgende dag was de helft van de spullen al kapot. Van Noort: “Toen heb ik haar getroost. Dat was natuurlijk niet leuk maar het is goed om als kind de kans te krijgen om je eigen neus te stoten.”
Tip 7: Zorg wél voor duidelijke afspraken
Goed, vrijheid is dus belangrijk maar duidelijke afspraken zijn dat zeker ook, aldus Van Noort. En het helpt om die afspraken van tevoren te maken, en dus niet pas op het moment dat er iets fout is gegaan en er veel emoties spelen.
Neem bijvoorbeeld een mobiele telefoon, zegt Van Noort. Wie betaalt het abonnement? En wat als je kind over de datalimiet gaat? En wat als het scherm is gebarsten? En wat als het scherm voor de derde keer in een maand kapot is?
Het loont hierbij als je vaak en positief over geld praat. Van Noort: “Als je al gewend bent om geregeld met elkaar over geld te praten dan zul je zien dat de gesprekken makkelijker verlopen als er iets vervelends aan de hand is.”
Tip 8: Leer brugklassers over geldcriminelen (maar maak ze niet bang)
In de brugklas gaan kinderen zelf aan de slag met hun bankrekeningen en hun pinpas. En dat maakt het een goed moment om ze te leren over geldcriminelen. WhatsApp-fraude is bijvoorbeeld vaak op jonge scholieren gericht, waarschuwt Van Noort.
Tegelijkertijd: je kinderen bang maken helpt niet. Beter geef je ze concrete tips waarmee ze hun geld kunnen beschermen. Van Noort: “Leg ze bijvoorbeeld uit hoe ze hun pincode en bankgegevens geheim kunnen houden.”
Tip 9: Kleedgeld geven kan (maar hoeft niet per se)
Het geven van kleedgeld is niet per se nodig, zegt Van Noort. Zelf koos ze ervoor om haar kinderen geen kleedgeld te geven. Wel ging ze samen met hen winkelen en gaf ze hen dan een vast budget waarmee ze zelf nieuwe kleding mochten uitzoeken.
Wil je kleedgeld geven? Hier drie tips van Van Noort:
- Geef het nog niet in de brugklas, er verandert dan immers al zoveel, je kunt beter nog een jaartje wachten
- Maak duidelijke afspraken over wat je kinderen wel en wat ze niet van het kleedgeld moeten betalen
- Sta stil bij het verschil tussen jongens en meisjes, zo is de kapper voor meisjes vaak duurder, hoe ga je daarmee om?
Tip 10: Bijverdienen met extra klusjes? Beloon ze met realistische bedragen
Geld betalen voor het doen van extra klusjes is net als kleedgeld optioneel, zegt Van Noort. Het hoeft dus niet. Maar het kan wel handig zijn, voor verveling in de zomervakantie bijvoorbeeld, of voor het bereiken van een groot spaardoel.
In dat geval: maak een lijst met klusjes en zet erbij hoe groot de beloning is. En ook: betaal realistische bedragen. “Een eerste bijbaantje levert zo’n 2,50 euro per uur op”, legt Van Noort uit. “Betaal dus géén 25 euro voor het wassen van een auto.”
Tip 11: Het eerste bijbaantje levert een handig leermoment op
Jongeren krijgen rond hun vijftiende vaak hun eerste bijbaantje en dat is een goed moment om ze van alles te leren, aldus Van Noort. Je kunt ze dan mooi uitleggen wat een uurloon is en hoe het betalen van belasting werkt.
Daarnaast biedt het zoeken naar een bijbaantje ook een kans om te oefenen met het maken van keuzes. Van Noort: “Welk werk vinden ze leuk? Binnen of buiten? Met anderen of alleen? En hoeveel uren willen ze werken? En hobby’s en huiswerk dan?”
Tip 12: Bereid tieners voor op wat hen te wachten staat
Blijf praten, zegt Van Noort, ook als je kinderen ouder worden. Leg tieners uit hoe een zorgverzekering werkt, dat ze toeslagen kunnen aanvragen en wat het betekent om schulden te hebben. Zorg ervoor dat dingen niet nieuw voor ze zijn als ze achttien zijn.
Tip 13: Bied je bijna 18-jarige je hulp aan (en blijf praten)
En stop ook niet met praten over geld als je kind achttien jaar wordt. Als je wilt, kun je je kind zelfs om toestemming vragen om nog een tijdje mee te mogen kijken naar wat er op haar of zijn bankrekeningen gebeurt.
Maar ook als je dat laatste niet wilt, blijf praten over geld. Je kind is dan officieel weliswaar financieel zelfstandig, maar er is nog zoveel nieuw. En het is ook als jongvolwassene fijn om iemand te hebben met wie je goed over geld kunt praten.
Samengevat: heel veel praten dus, en het liefst een beetje opgewekt
Laat je kinderen spelenderwijs leren, geef ze zakgeld en praat met ze over geld, hoe oud ze ook zijn. Als je dat doet, kom je een eind, aldus zakgeldexpert Annelou van Noort.
En hey, wil je af en toe checken op je op de goede weg zit? Of wat de volgende stap is? Annelou van Noort heeft ’n paar handige spiekbriefjes gemaakt die je kunt downloaden. En dat nog gratis ook. Je vindt ze hier.