Traktaties afslaan: ‘Ga mee joh, ik betaal wel voor je’

Je vult het zesde vakje van de Sudoku in. Het is moeilijk, je bent er nog lang niet, maar je vertrouwen groeit. Lekker wel, puzzelen.

Je vriendin kijkt op van de krant en wijst op het hokje linksboven. “Daar moet een drie.”

Godver.

Zo is het ook met het aflossen van je studieschuld. Het is fijner als je het zelf kunt.

Waarom voelt het slecht om traktaties te accepteren?

“Ga toch mee, joh”, zegt B. “Ik betaal wel voor je.”

Begin 2019. Vrijdagavond. Mijn vrienden willen eten bij Da Carlo. Ik niet. Ik ben net begonnen met het grandioos fanatiek aflossen van mijn studieschuld: ik heb geen geld voor restaurants. Bovendien, ik wil niet op hun zak teren. Niet twee jaar lang.

“Vooruit”, zeg ik. “Voor deze keer.”

Ik heb meteen spijt. De avond is fijn, de margherita is lekker, maar weg is die onoverwinnelijkheid die ik ervoer sinds ik besloot mijn financiële puinhoop eindelijk aan te pakken. Het aannemen van de traktatie maakt dat ik me een sukkel voel.

Again.

Een maand later. Mijn vrienden willen uit eten.

“Veel plezier”, zeg ik. “Ik ga niet mee.”

Is het dan beter om alle traktaties altijd af te slaan?

Maandenlang sla ik alle aanbiedingen af. Ik heb geen geld, zeg ik. Lief, maar ik ga toch niet mee, zeg ik. Ik hoef echt-echt-echt geen Broodje Ben, zeg ik.

Het helpt. Ik loop van alles mis, maar het levert iets waardevols op: ik voel me weer lekker. Ik ben blij dat ik dit doe. Ruim dertigduizend euro aflossen in twee jaar tijd? Fuck ja. Ik kan dat. Me laten trakteren? Nee. Nooit meer.

December 2019. Mijn kat is dood. Harvey. Hij was zes, en tot twee weken terug was hij sterk als een leeuw. Het huis voelt leeg. De kartonnen doos onder de keukentafel, de vensterbank naast de boekenkast: leeg. Over de rekening van de dierenarts durf ik niet na te denken.

Een berichtje. “E. en ik nemen je mee lunchen”, schrijft L. “Wij trakteren.”

Ik twijfel niet. “Graag”, app ik.

Hoe weiger je zonder dat je vrienden van je balen?

B. vindt het vreemd dat ik zijn eerstvolgende traktatie na die pizza bij Da Carlo rigoureus afsla. Hij heeft net een nieuw rieten dak op zijn huis laten maken voor een bedrag waar hij mijn studieschuld zo van had kunnen aflossen. Hij heeft, kortom, geld zat.

Niet dat hij over mijn weigeringen klaagt. Daar heb ik geluk mee. Het helpt dat ik er open over ben, denk ik. Dat ik vertel dat ik mezelf lang als financiële mislukkeling zag. En dat ik nu, met elke euro die ik aflos, optimistischer word.

Drie tips:

• Praat met je vrienden. Leg uit waarmee je bezig bent. Leg ook uit waaróm je je studieschuld zo supersnel kwijt wilt.
• Zorg dat je je vrienden vaak ziet. Organiseer spelletjesavonden. Ga picknicken. Wildkamperen. Samen koken. Wat dan ook.
• Laat je vrienden merken dat je ze waardeert. Fiks goedkope cadeautjes. Een tweedehands boek met een boodschap van jou. Een handgeschreven brief.

Maar het is toch lief dat mensen je willen helpen?

Ja. Tuurlijk. Maar dat betekent niet dat jij hun hulp moet accepteren. Dat mag best, als je dat wilt, maar het hoeft niet.

Zo hou je geen vrienden meer over!

Dat valt wel mee. Ik leef al ruim een jaar knetter sober en geen van mijn vrienden heeft me nog verlaten. En dan kreeg ik ook nog een baby, waardoor ik nauwelijks energie had.

Meestal denk ik: ach, als iemand me niet leuk meer vindt, dan was diegene ook geen goede vriend. En je merkt het wel als iets niet goed gaat, en dan kun je er alsnog iets aan doen.

Paniek, een paar weken terug: hell, het gaat mis! Twee van mijn liefste vriendinnen, S. en L., had ik al tijden niet gezien.

Dat was natuurlijk mijn schuld. Plots ging ik niet meer mee naar het Indiase restaurant. Niet meer mee naar de film. Niet meer mee op zondagochtend, samen ergens ontbijten.

Ik haalde diep adem en pakte mijn telefoon. Ik vertelde ze dat ik ze miste. Binnenkort zien we elkaar weer. Geen bioscoop dit keer, maar film kijken op de bank van S.

Met familie is alles anders

Stoer vertel ik dat ik traktaties zonder moeite afsla. Maar. Eens in de twee, drie weken komen mijn ouders op bezoek. Dan bestellen we pizza. Altijd. En mijn ouders betalen. Altijd.

Ze eten zelf ook het liefste pizza, denk ik dan. Ze willen mij heus graag helpen, denk ik dan. Ze kunnen dat geld wel missen, denk ik dan.

Alleen, eigenlijk, gaat het daar niet om.

Waar het om gaat is: ik wil die pizza. Ik verheug me op die pizza. Ik reken op die pizza.

En dat mag. Met familie is alles anders.

Kortom

Je voelt je al snel een mislukkeling als je traktaties accepteert. Sla ze liever af. Maar maak gerust soms een uitzondering.

En nu?

Bedenk nu alvast wat je gaat zeggen als je een aanbieding gaat afslaan, dat helpt als het straks eens echt gebeurt.

Oh, en B., die vriend die het maar vreemd vindt dat ik zijn traktaties afsla? Die bracht pas twee enorme tassen met babykleertjes. Ze zijn te klein geworden voor het zoontje van hem, en ze zijn precies goed voor die van mij.