Het is zondag. Op YouTube kwam net een reclame van Coolblue voorbij. “Black Friday maar dan vanaf maandag”, verkondigde een mannenstem.
Wat? Black Friday begint op een máándag?
In dit verhaal beschrijf ik wat Black Friday is, hoe de van oorsprong Amerikaanse koopjesdag steeds verder uit de hand loopt, en waarom je er vooral niet aan mee moet doen als je een studieschuld hebt.
Laten we beginnen.
- Wat is Black Friday?
- Wanneer is Black Friday in 2019 en in 2020?
- De geschiedenis van Black Friday
- De opkomst van Black Friday in Nederland
- Black Friday in de rest van de wereld
- Van een dag naar een week naar een maand
- Statistieken
- Spijt en steeds meer schulden
- Black Friday Death Count
- Meer verkoopdagen: Cyber Monday, Boxing Day, enzovoort
- De psychologische trucs van de verkopers
- Heb je een studieschuld? Doe niet mee aan Black Friday!
- Tegenbewegingen
- Alternatieve dingen om te doen op Black Friday
- Wanneer is Black Friday wel handig?
Wat is Black Friday?
Black Friday is de naam van de vrijdag na Thanksgiving, de Amerikaanse feestdag die wordt gevierd op de vierde donderdag van november. Deze dag geldt als officieus begin van het kerstseizoen, de dag waarop winkels beginnen met het aanprijzen van hun producten voor kerst.
In de Verenigde Staten is het gebruikelijk om familieleden en vrienden veel en dure kerstcadeaus te geven. In de strijd om de consument geven veel bedrijven op Black Friday kortingen op hun producten. Langzamerhand raakt de dag ook elders in de wereld populair.
Wanneer is Black Friday in 2019 en in 2020?
Black Friday is de dag na Thanksgiving. Thanksgiving wordt gehouden op de vierde donderdag van november.
Dit jaar is Black Friday op vrijdag 29 november 2019.
Volgend jaar is Black Friday op vrijdag 27 november 2020.
De geschiedenis van Black Friday
De historie van Black Friday begint in de jaren twintig van de vorige eeuw, toen er onder winkeliers een gentlemen’s agreement ontstond om pas na Thanksgiving Day reclame te maken voor kerst. De dag erna, een vrijdag, werd een populaire dag om kerstinkopen te doen, al heette de dag toen nog geen Black Friday.
In de jaren vijftig meldden steeds meer mensen zich de dag na Thanksgiving ziek. Zo hadden ze fijn een lang weekend van vier dagen, schrijft The Balance, en konden ze mooi winkelen. Langzamerhand gaven steeds meer bedrijven hun personeel op deze vrijdag standaard vrij.
Het is een mythe dat Black Friday met slavernij te maken heeft, schrijft de BBC. De naam Black Friday dook pas veel later voor het eerst op, en wel (voor zover bekend) op maandag 18 december 1961.
Op die dag beschrijft een verhaal van Public Relations News hoe de Kerstman in Philadelphia voor een bijzonder druk winkelweekeinde zorgde.
“For downtown merchants throughout the nation, the biggest shopping days normally are the two following Thanksgiving Day. Resulting traffic jams are an irksome problem to the police and, in Philadelphia, it became customary for officers to refer to the post-Thanksgiving days as Black Friday and Black Saturday.”
De opkomst van Black Friday in Nederland
Ook in Nederland is Black Friday populair. Dat was niet altijd zo. Pas de afgelopen paar jaar wordt de vrijdag na Thanksgiving bij ons bekender. Dat kun je mooi zien aan hoe vaak op de term Black Friday vanuit Nederland wordt gezocht in Google.
Vanuit Nederland zoeken op Black Friday met Google
Ter vergelijking: zoeken op Black Friday vanuit de Verenigde Staten
De grote spelers in Nederland
Die eerste jaren deden in Nederland vooral kleine winkels aan Black Friday mee, schrijft Black Friday Nederland, een website die de vele aanbiedingen verzamelt. Inmiddels hebben ook allerlei grote merken aanbiedingen, net als bekende retailers als MediaMarkt, Coolblue, Bol.com en Wehkamp.
(Ja, het is verraderlijk, I know, maar begin niet aan Black Friday als je een studieschuld hebt. Hoe sneller je die schuld aflost, hoe minder rente je betaalt en hoe meer je straks kunt kopen. Als je dat dan tenminste nog wilt.)
Black Friday in de rest van de wereld
Ook in de rest van de wereld wint het fenomeen aan populariteit. De Engelstalige Wikipedia-pagina over Black Friday geeft een uitgebreid overzicht.
Canadezen steken bijvoorbeeld op Black Friday geregeld de grens over om in de Verenigde Staten de beste deals te zoeken. De eerste Black Friday in Duitsland stamt uit 2006, schrijft Focus, toen Apple een kortingsactie voor onder meer iPods lanceerde.
In Frankrijk heette de dag aanvankelijk Vendredi Noir. Na de terroristische aanslagen in Parijs op vrijdag 13 november 2015 kiezen winkeliers soms voor Jour XXL. Grootmacht Amazon adverteert ook in Frankrijk trouwens gewoon met het Engelse Black Friday.
Ook in het Midden-Oosten is Black Friday geïntroduceerd, al wordt het daar vaak White Friday genoemd. Onder meer Saoedi-Arabië, Koeweit, de Verenigde Arabische Emiraten, Oman en Egypte kennen het fenomeen.
White Friday werd in 2014 het Midden-Oosten gelanceerd door Souq, de grootste internetwinkel in de regio. Topman Ronaldo Mouchawar koos voor Witte Vrijdag om het te onderscheiden van de Amerikaanse variant en omdat wit een positievere kleur is, schrijft marketingbureau IstiZada. (Souq werd in 2017 overgenomen door Amazon.)
Van een dag naar een week naar een maand
Coolblue start blijkbaar morgen, op maandag, al met de kortingsacties voor Black Friday. Bij Bol.com is het al de derde dag van Black Friday. In grote rode cijfers telt een klok onheilspellend af tot middernacht, wanneer de aanbiedingen van vandaag niet langer gelden. Bij MediaMarkt is tot en met donderdag een Black Friday Pre-Party.
Het idee dat het kerstseizoen pas na Thanksgiving mag beginnen, is allang losgelaten. Het begon voorzichtig, met winkels in de VS die steeds iets vroeger opengingen. Toen openden ze om middernacht en vervolgens ook op Thanksgiving Day zelf.
In Nederland, waar Thanksgiving nauwelijks wordt gevierd, hebben bedrijven natuurlijk al helemaal geen deadline. Maar ook in de Verenigde Staten wordt er ook nu al volop met korting verkocht. Amazon adverteert met Black Friday Countdown Deals.
Thank God it’s Friday — forever
En, uiteraard, begint Black Friday inmiddels een maand lang te duren, schrijft Zlati Meyer in een heerlijk chagrijnig artikel in Fast Company.
“Today may be Friday, but it’s not Black Friday. Or is it? Kohl’s seems to think it is, unveiling a list of Black Friday deals available four weeks before the storied shopping day that comes immediately after Thanksgiving. (…) Thank God it’s Friday — forever.”
Kortom: Black November is hier en het einde zal wel snel helemaal zoek blijken. Niet bepaald handig als je een studieschuld hebt en Black Friday probeert te ontwijken. (Wat wellicht helpt: hieronder laat ik zien dat de acties vaak helemaal niet zo goed zijn.)
Statistieken
De stapels geld die op en rond Black Friday worden uitgegeven zijn onvoorstelbaar hoog. Amerikanen zullen in het kerstseizoen van 2019 samen 87 miljard euro uitgeven, schat onderzoeksbureau Finder.
Uit het onderzoek van Finder blijkt dat 86 procent van de Amerikanen van plan is iet te kopen tijdens de kerstaanbiedingen. Van de mannen doet 88 procent mee, van de vrouwen 85 procent.
Babyboomers geven het meeste geld uit (gemiddeld 626,35 dollar per persoon), gevolgd door generatie X (459,72 dollar). Millennials besteden met 252,11 dollar per persoon het minst. Generatie X en millennials gaan vooral voor elektronica, babyboomers geven het meeste uit aan reizen.
Black Friday in Nederland in 2018: bijna 750 miljoen euro
Op Black Friday in 2018 werd in Nederland maar liefst 19 miljoen keer gepind, schrijft het AD. Dat is 21 procent meer dan in 2017. Consumenten gaven samen bijna 750 miljoen euro uit.
Bijna negen op de tien Nederlanders wist in 2018 wat Black Friday is, concludeert onderzoeksbureau Motivaction. Ruim een kwart wilde iets kopen. Hoe jonger, hoe vaker ze mee wilden doen. Kleding en schoenen waren het populairst, gevolgd door geurtjes en speelgoed. Gemiddeld waren ze van plan 203 euro per persoon uit te geven.
Spijt en steeds meer schulden
Heb je moeite om met Black Friday niets te kopen, ook al heb je een studieschuld? Misschien helpt het je om te weten dat veel mensen spijt krijgen van hun aankopen.
Kijk maar.
Zo’n 52 procent van de Amerikanen heeft spijt van een aankoop die werd gedaan op Black Friday, concludeert Finder. De producten die ze bij nader inzien liever niet hadden gekocht, kostten gemiddeld 964,85 dollar.
Mannen (56 procent) hebben iets vaker spijt dan vrouwen (49 procent). Millennials hebben het meeste spijt (66 procent). Van de babyboomers heeft 42 procent spijt.
Zo’n 35 procent van de vijf Amerikanen is nog altijd bezig met het afbetalen van de creditcard-schuld die ze kregen door hun kerstinkopen van 2018, blijkt uit het 2019 Holiday Shopping Report van NerdWallet. Dat komt neer op 48 miljoen mensen. (Toen NerdWallet dezelfde vraag een jaar eerder stelde ging het om 27 procent.)
Black Friday Death Count
Eh, wat? Ja. Hartaanvallen. Mensen die per ongeluk worden vertrapt. En zelfs opzettelijk geweld.
De website Black Friday Death Count houdt de doden en gewonden bij.
Een bloemlezing:
- Man, 27, shot to death in parking lot in South Keys Ottawa
- Two people stabbed at Macy’s in Destiny USA
- San Antonio man helped a woman being beaten in a Walmart parking lot, shot dead
- Shopper carrying TV home from Target shot in Las Vegas
- Black Friday: Target Shoppers Step Over Walter Vance As He Collapses, Dies
Meer verkoopdagen: Cyber Monday, Boxing Day, enzovoort
Black Friday is hard bezig de wereld te veroveren maar het is bepaald niet de enige dag die dat probeert. In de periode voor kerst (en inmiddels ook daarbuiten) duiken steeds meer dagen op waarop bedrijven met kortingen om klanten strijden.
- Singles Day = Chinese feestdag op 11 november voor vrijgezellen
- Cyber Monday = de maandag na Thanksgiving vol aanbiedingen op internet
- Boxing Day = populaire winkeldag op 26 december in het Britse gemenebest
- Prime Day = kortingsperiode van 36 uur in juli voor leden van Amazon Prime
- Black Friday in July = het antwoord van andere bedrijven op Prime Day
En ja, net als dat je Black Friday maar het beste kunt negeren als je een studieschuld hebt, geldt dat natuurlijk ook voor al die andere koopjesdagen.
De psychologische trucs van de verkopers
Daadwerkelijk goede deals zullen er vast tussen zitten, maar bedrijven trekken ook een hele serie psychologische trucs uit de kast om ons te laten dénken dat we een geweldige aanbieding hebben gevonden.
De rode klok van Bol.com die dreigend aftelt. Zogenaamd schaarste creëren door te doen alsof de voorraad bijna op is. De prijzen in de week voor Black Friday snel nog even verhogen zodat het percentage korting extra hoog wordt.
Gebeurt dat echt?
Ja.
Veel kortingen op Black Friday zijn helemaal niet spectaculair, concludeerde de Consumentenbond in 2018. De meeste kortingen liggen rond de 20 procent, en zulke kortingen zijn er heel het jaar. Voor Black Friday maken winkels alleen meer reclame.
Een op de tien aanbiedingen bleek op de koopjesdag wel de moeite waard, aldus de Consumentenbond. Als voorbeeld noemt de organisatie een sporthorloge van 139 euro dat Aldi aanbood voor 99 euro. Andere bedrijven waaronder Bol.com, MediaMarkt en Coolblue verlaagden hun prijzen daarop eveneens.
Nep-aanbiedingen waren er ook. Neem de vaatwasser van webwinkel Otto, op Black Friday in de aanbieding van 419 voor 369 euro. Onzin, aldus de Consumentenbond. De vaatwasser was vóór Black Friday ook al voor 369 euro te koop. Coolblue haalde hetzelfde geintje uit met een stofzuiger. Bol.com doet het ook, meldt RTL Nieuws.
Heb je een studieschuld? Doe niet mee aan Black Friday!
Is het Black Friday en heb je een studieschuld? Koop dan vooral niets. Hoe goed een aanbieding ook lijkt te zijn, je kunt je geld wel beter gebruiken. Aflossen, hup, ga volledig all in.
Serieus, als je fanatiek gaat aflossen kun je nog prima rijk worden. Lees maar.
Die nieuwe schoenen? Die heb je niet nodig. Die televisie die nu echt heel goedkoop is? Bij je tante staat vast nog ’n ongebruikt toestel op zolder. Maar die oordopjes, die heel heel fijne oordopjes? Fuck die oordopjes.
Je schuld is een noodgeval. Hoe eerder je ‘m aflost, hoe minder rente je betaalt en hoe meer je later kunt kopen.
Tegenbewegingen
Hoeveel er op Black Friday ook wordt verkocht, mensen die de dag verafschuwen bestaan natuurlijk ook. Mensen die zich zorgen maken over klimaatverandering bijvoorbeeld of mensen die (zoals ik) hun studieschuld graag snel willen aflossen.
- No Spend November: koop een maand (bijna) niets
- Buy Nothing Day: een internationaal protest tegen Black Friday
- Buy Nothing New Day: Brits initiatief dat winkelen bij tweedehandswinkels steunt
- #BrightFriday: een campagne die het ruilen en hergebruiken van kleding stimuleert
- #OptOutside: actie van outdoor-merk REI dat op Black Friday al haar winkels sluit
Sympathiek: theeproducent Pukka en buitensportmerk Patagonia doneren beiden 100 procent van de opbrengst van Black Friday aan goede doelen.
Alternatieve dingen om te doen op Black Friday
Oké, oké, Black Friday en je studieschuld vormen een verdomd gevaarlijke combinatie, nu weet je het wel. Hier wat motivatie om je in te houden? Lees bijvoorbeeld de dertien beste minimalisme-tips van Dennis Storm. Werkt nogal aanstekelijk.
Sowieso, kijk naar al die nep-aanbiedingen. Je wordt geregeld voor de gek gehouden. En die ene keer dat een aanbieding echt een aanbieding is? Ach, diezelfde lage prijs komt vanzelf nog eens voorbij. Laat je niet opjagen. Winkeliers worden rijk door jouw fear of missing out.
Bovendien: wat is het allergoedkoopste? Precies, niks kopen. Ga naar het park. Wandelen. Lees een boek. Bezoek een vriendin en drink thee. Hey, ga werken en los je studieschuld nog wat sneller af. ?
Heb je toch echt veel zin in winkelen? Doe mee aan de Buy Nothing New Day en bezoek een paar fijne tweedehandswinkels. Zoek mooie vintage. Goedkoper, beter voor het milieu en je kunt toch lekker struinen.
Wanneer is Black Friday wel handig?
Stel, je aast al een tijdje op iets. Je wilt het echt graag hebben. Je hebt er geld voor. En je houdt de prijzen al even in de gaten. En dan zie je op Black Friday ineens een verdomd goede deal. Moet je die dan laten lopen? Ach, nee. Dat kun je dan wel doen.
En hey, is het Black Friday maar heb je nog een studieschuld? Dan moet je helemaal geen dure dingen kopen, hoe goed de aanbiedingen ook is. Je kunt zonder, heus waar.
En, wat je ook doet, wees gewaarschuwd: Black Friday begint blijkbaar al op maandag.